Prophet Muhammad's Communication with Disadvantaged Social Groups: An Empathetic and Inclusive Approach

Authors

  • Hüsnü Tarık KARAGÖZ Graduate Student, Eskişehir Osmangazi University Institute of Social Sciences, Department of Islamic History and Arts, Eskişehir, TÜRKİYE. https://orcid.org/0009-0003-7351-2867
  • Erşahin Ahmet AYHÜN Dr. Faculty Member, Eskişehir Osmangazi University, Faculty of Theology, Department of Islamic History and Arts, Department of Islamic History, Eskişehir, TÜRKİYE. https://orcid.org/0000-0002-2444-439X

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.15768252

Keywords:

Islamic History, Prophet Muhammed, Disadvantaged Groups, Communication Language, Empathy.

Abstract

This research was conducted to examine the communication style of the Prophet Muhammad with disadvantaged social groups in the context of empathy and inclusiveness. The main motivation of the study was the exclusion and discrimination that social groups such as orphans, the disabled, slaves, women, the elderly and the poor have been subjected to throughout history. The main problematic of the research is how the verbal and nonverbal communication practices of the Prophet Muhammad present a model within the framework of the principles of social justice, human dignity and equality in modern societies. The qualitative research method was used in the study; reliable hadith sources, biography books and modern academic studies were scanned with the content analysis method. Special importance was given to nonverbal communication elements, factors such as body language, gestures, facial expressions and tone of voice. The communication practices of the Prophet Muhammad were evaluated with an individual-centered and emotional intelligence-focused approach. The research focuses on how the Prophet Muhammad developed an empathic and inclusive model in his communication with disadvantaged groups and how this model sheds light on today's communication approaches. The limitations of the study are that the sources have to be interpreted according to the historical context and that the communication examples examined are limited to certain disadvantaged groups. In addition, the study focused more on individual communication examples and excluded political or institutional regulations. The original value of the study is that it presents an interdisciplinary analysis by addressing the communication practice of the Prophet Muhammad not only in the context of religious proclamation but also from the perspectives of modern social work, empathic communication, human rights and social psychology. The main findings are that the Prophet Muhammad established a protective and honoring relationship with orphans; gave the disabled active roles in society; weakened the slavery system with moral transformation; protected their honor while helping the poor; granted women and children individual status; and evaluated the elderly as wisdom and counseling. It was determined that body language, tone of voice and non-verbal communication elements also play an important role in these processes. The results of the study show that the Prophet Muhammad's empathic and inclusive communication model provides a strong historical and ethical reference in terms of developing rights-based and non-violent communication strategies for disadvantaged groups in today's societies. His human-centered and holistic communication style presents a model that can be emulated in a wide range of areas, from individual relationships to social policies.

References

Aktan, Hamza. “Hz. Peygamber Döneminde Kölelik Olgusu ve İnsan Özgürlüğüne Kur’anî Yaklaşım”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2001), 59-79.

Avcı, Gül Rabia. “İslam’da Kadın”. Genç Atabe Dergisi 3 (2022), 45–48.

Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rifeti, ts., V/411.

Bayram, Halime. “Hz. Peygamber’in (Sav) Kadın Dindarlığına Dair Uygulamaları”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2015), 85–96.

Baysal, Zehra. Hz. Peygamberin Örnekliğinde Sözsüz İletişim. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2022.

Berki, Şakir. “İslam Hukukunda Adalet Esasları ve Adalet Teşkilatı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1–4 (1960), 35–43.

Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870). et-Târihu’l-Kebîr, Haydarâbâd 1941.

Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Câmiʿu’s-Sahîh (Sahîh-i Buhârî), thk. Muhammed Zühaylî, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.

Çakmak, Mustafa. Çağdaş Batı ve İslam Düşüncesinde Dinsel Kapsayıcılık. İstanbul: İz Yayıncılık, 2014.

Çolak, Fatma Nesibe - Cansu Kaya. “August Bebel’in Düşünce Dünyasından Bir Kesit: Din, İslam ve Hristiyanlık Üzerine Değerlendirme”. Akademik Hassasiyetler 11/26 (2024), 347–371.

Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân. Sünen, thk. Hüseyin Selîm Esed ed-Dârimî, Beyrut: Dâru'l-Muayyed, 1987.

DeVito, Joseph A. The Interpersonal Communication Book, Instructor 1/18 (2019), 521–532.

Dikmen, Hamit. “Hz. Peygamber’de Hoşgörü Ve İnsan Sevgisi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 3/2 (Haziran 2003), 129-138.

Dinçer, Süleyman. “Hz. Muhammed (Sav) Döneminde Çok Kültürlü Toplumsal Yapısıyla Medine’de ‘Birlikte Yaşama Modeli’nin Temelleri”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/2 (2020), 1248–1259.

Recep Erkocaaslan, “Kur'ân'da İsmi Zikredilen Tek Sahâbî Zeyd B. Hârise'nin Hayatı, Şahsiyeti ve İslâm'a Hizmetleri”,Journal of International Social Research 11/56 (2008), 986-991.

Erul, Bünyamin. “Zeyd b. Hârise” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2013, 44/319-320.

Eşʿas, Ebû Dâvûd, Süleyman. Sünen, thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamîd, Beyrut: Dâru İhyâi’s-Sünne, ts.

Fayda, Mustafa. "Bilâl-i Habeşî". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1992, 6/152-153.

Fiske, John. İletişim Çalışmalarına Giriş. çev. Süleyman İrvan, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2003.

Haccâc, Müslim b. el-Câmiʿu’s-Sahîh (Sahîh-i Müslim), thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.

Heysemî, Ali b. Ebî Bekr. Mecmaʿu’z-Zevâid ve Menbaʿu’l-Fevâid. thk. Beşşâr Avvâd Maʿrûf. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.

İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdulmelik bin Hişâm el-Himyeriy. es-Siretü'n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ, İbrahim Ebyarî, Abdu’l-Hafiz Şelebî. Beyrut: Daru İbni Kesir, 2005.

İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. Sünen, thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1961.

İbn Sa’d, Muhammed b. Sa'd. Tabakâtü’l-Kübrâ. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru’s-Sâdır, 1957.

Kandemir, Emrah. “Bir Davetçi Olarak Hz. Muhammed’in (Sav) Rehberliğinde Din Görevlisinin İletişim Dili” Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi 4 (2023), 93–112.

Karakuş, Züleyha. “Hz. Peygamber’in Köle ve Cariyeleri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.

Kirici, Enes Hamza. Hz. Muhammed’in İkili İlişkileri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Erzurum Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.

Koç, Yusuf. “Danışan Merkezli Manevi Danışmanlık Örneği Olarak İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in Uygulamaları”. Türk Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi 2 (2020), 159–200.

Kula, Naci. “Engelli Birey ve Ailelerinin Yaşantılarında Hz. Muhammed’in Örnekliği (Çorum Örneği)”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/3 (2011), 163–194.

Kur’ân Yolu. Erişim 16 Nisan 2025. https://kuran.diyanet.gov.tr

Lucas, Stephen E. - Stob, Paul. The Art of Public Speaking, New York: McGraw-Hill, 2020.

Macit, Yusuf. “Beden Dili: Hz. Peygamber Örneği”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012), 29–44.

Mahmudov, Elşad. “Zâtüsselâsil Seriyyesi”. İslâm Ansiklopedisi, (İstanbul: TDV Yay., 2013), 44/153-154.

McQuail, Denis - Sven Windahl. Communication Models for the Study of Mass Communications. London: Routledge, 2015.

Metin, İsmail. “Hz. Peygamber’in Çocukları Şiddet, İhmal ve İstismardan Korumaya Yönelik Tutumu”. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu, Mevlid-i Nebi Sempozyumu, Peygamberimiz ve Çocuk. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.

Metin, İsmail. “İslâm Öncesi Araplarda Evlilik Ritüelleri ve Aile Kurumuna Bakış”. Tokat İlmiyat Dergisi 10/2 (Aralık 2022). https://doi.org/10.51450/ilmiyat.1179643

Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dârü’l-İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.

Nesâî, Ahmed b. Şuayb. Sünenü’n-Nesâî, thk. Abdülfettah Ebû Gudde. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1991.

Özenç, Fikret. “Dini Çeşitlilik Açısından Siyer Öğretimi”. Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2019), 7–18.

Rosenberg, Marshall B. - Eisler, Riana Life-Enriching Education: Nonviolent Communication Helps Schools Improve Performance, Reduce Conflict, and Enhance Relationships. PuddleDancer Press, 2003.

Rogers, Carl R. “The Necessary and Sufficient Conditions of Therapeutic Personality Change”. Journal of Consulting Psychology 21/2 (1957), 95-103.

Selek Öz, Cihan - Serdar Orhan. “Özürlü İstihdam Yöntemlerinin Uygulanabilirliği Üzerine Bir Değerlendirme”. Çalışma İlişkileri Dergisi 3/2 (2012), 36–48.

Şaka, Fuat. “Hz. Muhammed (Sas)’in Yetimlerle İlişkisi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2021.

Telli, Hasan. “Çocuk ve Ölüm Bağlamındaki Olaylara Hz. Peygamber’in Yaklaşımı”. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu, İslâm ve Çocuk Tebliğler Kitabı. Şanlıurfa: H. Ü. İlahiyat Fakültesi Yay., 2021.

Tirmizî, Ebû İsa. Sünen, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2000.

Toğrul, Hüseyin. “Hz. Muhammed ve İletişim”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.

Turner, John C. - Tajfel, Henri. “The Social Identity Theory of Intergroup Behavior”. Psychology of Intergroup Relations 5 (1986), 7–24.

Ürker, Şule. “Türk Mevzuatında Özürlülük Terminolojisi”. OZ-VERI 7/1 (2010), 1583-1592.

Yakut, Kübra. Değerler Eğitiminde Örnek Bir Model: “Hz Muhammed”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, 2023.

Published

2025-06-30

How to Cite

KARAGÖZ, H. T., & AYHÜN, E. A. (2025). Prophet Muhammad’s Communication with Disadvantaged Social Groups: An Empathetic and Inclusive Approach. International Journal of Dorlion Academic Social Research (IJODASOR), 3(1), 115–136. https://doi.org/10.5281/zenodo.15768252

Issue

Section

Articles