Bela Kavramına Teolojik Açıdan Güncel Bir Yorum: Lut Kavmi Örneği
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14316956Anahtar Kelimeler:
Kelam, Adalet, Bela, Musibet, Lut Kavmi.Özet
Kelam ilmi zamana ve mekâna göre değişebilen farklı inanç, düşünce veya yorumlar ile ilgili konu ve problemleri gündemine almak suretiyle dinamikliğini ve canlılığını sürekli olarak ayakta tutabilmektedir. Bu çerçevede günümüz insanlarının başlarına gelen belalar ve musibetler karşısında ne yapmaları ve nasıl düşünmeleri gerektiği konusu, Kelâm ilminin yanıtlaması gereken bir problem olarak önümüzde durmaktadır. Kur’anî kavramların zaman içinde anlamlarının herhangi bir görüş çerçevesinde daraltıldığı veya ilmi birtakım çalışmaların sonucunda ortaya çıkan yorumlar sebebiyle genişletildiği görülmektedir. Kur’an’da kullanılan bela kavramı da bu çerçevede ele alınacak kavramlardan biridir. Daha çok denenme manasında nötr bir anlama sahip olmasına rağmen bela kavramı ekseninde çoğunlukla; musibet verme, cezalandırma, helak etme gibi Tanrı’nın eylemleriyle ilişkilendirilen olumsuz birtakım anlamlar yüklenildiği görülmektedir. Aynı kavram birbirini sınamak anlamıyla ele alındığında ise yok oluşu ya da kurtuluşu insanlar arası bir ilişki çerçevesinde gerçekleşen olaylar zincirinin bir sonucu olarak görmek de mümkün görünmektedir. Bu anlamda çalışmamız, bela kavramına ilişkin yapılan spekülatif yorumları Kelâmî açıdan ele almaya çalışacaktır. Kur’an’ı anlamanın yöntemlerinden biri de tarihi olayları gerçekliğine uygun olarak incelemek ve elde edilen yeni veriler ışığında Kur’an kavramlarının semantik anlamları üzerinde yeniden dil çalışmaları yapmayı gerektirmektedir. Bu tarz çalışmalar kavramların kazandığı yeni anlamlar ve yorumlar ışığında, aynı kavramlara ve ilişkili olduğu olaylara farklı yorumlar yapılabileceğini de göstermektedir. Çünkü çeşitli kombinasyonlara açık sosyolojik olaylar farklı birçok sebep ve sonuç ilişkisi ortaya koyabilmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada denenme yoluyla farklı problemlere muhatap olan insanın, başına gelen sorunların kaynağının neler olabileceği ve sonuçlarının onun geleceğine nasıl yansıyacağı ele alınmaktadır. Bu noktada helak edildikleri zikredilen toplumlardan biri olan Lut kavminin homoseksüellik eylemleriyle denendikleri ve işledikleri bu suç sebebiyle bölgedeki tüm canlıların cezalandırılmaları, Tanrının eylemleri ve suç-ceza dengesi bakımından adaletli görünmemektedir. İradeli veya iradesiz herhangi bir kulun bizzat kendi hatası veya müdahalesi olmaksızın Tanrının kulunu denemek için bela vermesinin teolojik açıdan uygun olup olmadığı konusu, günümüz açısından incelenmeye ve analiz edilmeye değer bir çalışma niteliği taşımaktadır
Referanslar
Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998.
Arslan, Hulusi. “Doğal Felaket ve Istıraplar Konusunda Kelamcıların Görüşleri”. Marife 2/2 (2002), 19-34.
Atik, M. Kemal. “Kur’ân’da Lût Kavmi ve Düşündürdükleri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (1988), 287-308.
Aydın, Mehmet Sait. Tanrı-Ahlâk İlişkisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
Bayrakdar, Mehmet. İslâm ve Ekoloji. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1997.
Bayrakdar, Mehmet. İslâm’da Evrimci Yaratılış Teorisi. Ankara: Kitabiyât Yayınları, 2001.
Cevdet Paşa, Ahmet. Kısas-ı enbiyâ ve tevârih-i hulefâ. İstanbul: Çile Yayınları, 1966.
Cevherî, İsmâîl b. Hammâd. es-Sıhâh tâcu’l-luga ve sıhahu’l-‘Arabîyye. thk. Ahmed Abdülgafûr ‘Attâr. Beyrut: Dâru’l-’İlmi lil-Melâyin, 1990.
Cibrân, Mesud. Râid. Beyrut: Dâru’l-İlmi li’l-Melâyîn, 1967.
Ertuğrul, Resul. “Kur’an’da Helak Olan Kavimlerde Suç-Ceza Uyumu –II-”. Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/7 (Haziran 2018), 145-173.
Eş‘arî, Ebü’l-Hasen. el-İbâne an usûli’d-diyâne. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1994.
Eş‘arî, Ebü’l-Hasen. el-Lüma fi’r-red alâ ehli’z-zeyği ve’l-bid‘a. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
Ezherî, Ebu Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzîbu’l-Luğa. Kahire: Müessesetü’l-Mısrıyyetu’l-Âmme, 1967.
Farukî, İsmail Râci. Bilginin İslâmileştirilmesi. çev. Fehmi Koru. İstanbul: Risale Yayınları, 1986.
Güler, İlhami. “Dünyanın Başına Gelen “Derin Sapkınlık: Dünyevîleşme”. İslâmiyât 4/3 (2001), 35-58.
Güler, İlhami. Allah’ın Ahlâkîliği Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1998.
Gürsel, Deniz. Çevresizsiniz. İstanbul: İnsan Yayınları, 1989.
İbn Hümam, Kemâlüddîn es-Sivâsî. Kitabu’l-Müsayere. çev. Harun Işık. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
Kâdî Abdülcebbâr, Ahmed b. Halil el‐Hamedânî. Şerhu’l‐usûli’l‐hamse. nşr. Hüseyin b. Ebû Haşim. Beyrut: Daru İhyait‐Türasil‐Arabiyye, 2001.
Kâdî Abdücabbâr, Ahmed b. Halil el‐Hamedânî. el-Muhtasar fî usûli’dîn. nşr. Muhammed Ammâra. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1988.
Katar, Mehmet. “Tevrat’ın Lût Kıssası Üzerine Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48/1 (2007), 57-76.
Kazanç, Fethi Kerim. “Kelâmî Düşüncede Kötülük Sorununa Kısa Bir Bakış”. Kelâm Araştırmaları 6/1 (2008), 77-106.
Kışlalıoğlu, Mine - Berkes, Fikret. Çevre ve Ekoloji. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1989.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Kitâbü’t-Tevhîd Açıklamalı Tercüme. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002.
Neccâr, Abdulvahhâb. Kasasu’l- enbiyâ. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
Nesefî, Ebü’l-Muîn. Kitâbü’t-temhîd li kavâidi’t-tevhîd. Kahire: Dar’u Tabâatü’l-Muhammediyye, 1986.
Nesefî, Ebü’l-Muîn. Tabsıratü’l-edille. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
Özdemir, Metin. “Din Karşıtı Bir Söylem Olarak Kötülük Problemi ve Eleştirisi”, Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı. 125-134. ed. Vecihi Sönmez vd. Van: Ensar Neşriyat, 2017.
Özdemir, Metin. İlâhi Adalet ve Rahmet Penceresinden Kötülük ve Musibetler. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
Özsoy, Ömer. Sünnetullah: Bir Kur’an İfadesinin Kavramlaşması. Ankara: Fecr Yayınları, 1994.
Pazarbaşı, Erdoğan. Kur’an ve Medeniyet. İstanbul: Pınar Yayınları, 1996.
Pezdevî, Ebü’l-Yüsr Muhammed. Ehl-i Sünnet Akaidi. çev. Şerafeddin Gölcük. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1994.
Râgıb el-Isfahânî, Ebu’l-Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. İbrahim Şemsü’d-Dîn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
Râzî, Ebû Abdillâh Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-gayb (et-Tefsîru’l-kebîr). nşr. Es‘ad Muhammed et-Tayyib. el-Memleketü’l-‘Arabiyyetü’s-Su‘ûdiyye: Mektebetü Nezzâr Mustafa el-Bâz, h. 1419.
Rıza, Muhammed Reşit. Muhammedî Vahiy. çev. Salih Özer. Ankara: Fecr Yayınları, 1991.
Sabunî, Muhammed Ali. Peygamberlik ve Peygamberler. çev. Suat Cebeci-Bilal Delice. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2022.
Sıddıkî, Mazharuddin. Kur'ân'da Tarih Kavramı. çev. Süleyman Kalkan. İstanbul: Pınar Yayınları, 1982.
Şehristânî, Muhammed b. Abdilkerîm b. Ahmed. el-Milel ve’n-Nihal. nşr. Muhammed Fehmi Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Ünal, Ali. Kur’an’da Temel Kavramlar. İzmir: Nil Yayınları, 1999.
Zebîdî, Seyyid Muhammed Murtazâ. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Kuveyt: Dâru’t-Türâsi’l- ‘Arabî, 1965.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. Me‘âni’l-Kur’ân ve İ‘râbuhû. thk. Abu’l-Celîl Abduhu Şelebî. Beyrut: Alemu’l-Kütüb, 1988.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ‘an hakâiki’t-tenzîl. Riyâd: Mektebetü’l-‘Abîkân, 1998.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Ümit ELSÖZ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
