The Relationship Between Religious Orientation Types and the Big Five Personality Traits: The Case of Religious Officials in Hatay Province
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14289881Keywords:
Psychology of Religion, Religious Orientation, Five-Factor Personality, Religious OfficialAbstract
This study aims to investigate the relationship between the religious orientation styles of religious officials and their personality traits. Using a quantitative research approach and a correlational survey design, data was collected from 524 religious officials serving in Hatay Province through purposive sampling. The "Revised Muslim Religious Orientation Scale" and the "Mini-Five Personality Inventory" were used to collect data, which was then analyzed using the Pearson correlation statistical technique. The findings revealed that "intrinsic religious orientation" was significantly positively correlated with agreeableness, conscientiousness, and openness to experience personality traits. "Strict conventional religious orientation" was significantly positively correlated with agreeableness. "Questioning religious orientation" was found to have a significant negative correlation with agreeableness and neuroticism. While intrinsic and strict conventional religious orientations were associated with positive personality traits, questioning religious orientation was linked to some negative personality traits. The results indicate that religious orientation and personality traits have a complex relationship and that individual differences are significant. However, the significant relationships obtained are at a low level. This may be interpreted as indicating a partial relationship between religiosity and personality, and furthermore, that it does not seem very feasible to speak of a religious personality structure based on the current findings.
References
Adorno, Theodor W.– Frenkel Brunswik, Else - Daniel, Jakob Levinson - Sanford, Robert Nevitt. The Authoritarian Personality. Harpers, 1950.
Allport, Gordon Willard - Ross, James Michael. “Personal Religious Orientation and Prejudice”. Journal of Personality and Social Psychology 5/4 (1967), 432–443. https://doi.org/10.1037/h0021212
Allport, Gordon Willard. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yayınları, 2004.
Allport, Gordon Willard. Pattern and Growth in Personality. New York: Holt, Reinhart and Winston. 1961.
Altemeyer, Bob - Hunsberger, Bruce. “Authoritarianism, Religious Fundamentalism, Quest, and Prejudice”. International Journal for the Psychology of Religion 2/2 (1992), 113-133. https://doi.org/10.1207/s15327582ijpr0202_5
Apaydın, Halil. Kişilik Özelliklerinin Dini Tutum ve Davranışlara Etkisi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2001.
Armaner, Neda. İnanç ve Hareket Bütünlüğü Bakımından Din Terbiyesi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1967.
Ayten, Ali - Sağır, Zeynep. “Dindarlık, Dinî Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (Ocak 2014), 5-18. https://doi.org/10.15370/muifd.86222
Ayten, Ali. “Affedicilik ve Din: Affetme Eğilimi ve Dindarlıkla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 37 (2009), 111-128. https://doi.org/10.15370/muifd.36508
Bahadır, Abdülkerim. İnsanın Anlam Arayışı ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
Balkanlıoğlu, Mehmet Ali. “Questioning the Relationship between Religion and Marriage: Does Religion Affect Long-Lasting Marriage? Turkish Couples’ Practice of, Perception of, and Attitudes towards Religion and Marriage”. The Journal of International Social Research 7/31 (2014), 515-523.
Batson, Charles Daniel - Schoenrade, Patricia - Ventis William, Larry. Din ve Birey: Sosyal Psikolojik Bir Yaklaşım. çev. Ali Kuşat - Abdulvahap Taştan. Ankara: Kimlik Yayınları, 2017.
Batson, Charles Daniel. “Religion as Prosocial: Agent or Double Agent?”. Journal for the Scientific Study of Religion 15/1 (1976), 29-45. https://doi.org/10.2307/1384312
Beit-Hallahmi, Benjamin. Psychological perspectives on religion and religiosity. New York: Routledge. 2015.
Burger, Jerry Martin. Kişilik. çev. İnan Deniz - Erguvan Sarıoğlu. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2006.
Costa, Paul Thomas - McCrae, Robert Roger - Dye, David Allen. “Facet Scales for Agreeableness and Conscientiousness; A Revision of the NEO Personality Inventory”. Personality and Individual Differences 12/9 (1991), 887-898. https://doi.org/10.1016/0191-8869(91)90177-D
Costa, Paul Thomas - McCrae, Robert Roger. “Domains and Facets: Hierarchical Personality Assessment Using the Revised NEO Personality Inventory”. Journal of Personality Assessment 64/1 (1995), 21-50. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6401_2
Costa, Paul Thomas - McCrae, Robert Roger. Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI). Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, 1992.
Çelik, Celaleddin. “Değişkenler ve Boyutlar Bağlamında Türk Toplumunda Dini Hayatın İncelenmesi”. Bilimname 1, (2003), 153-174.
Donahue, Michael John - Nielsen, Joseph Matthew. “Din, Tutumlar ve Sosyal Davranış”. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Temel Yaklaşımlar ve İlgi Alanları. ed. R. F. Paloutzian ve C. L. Park, çev. Suzan Ceylan, 541-572. Phoenix, 2013.
Donahue, Michael John “Intrinsic and Extrinsic Religiousness: Review and Meta Analysis”. Journal of Personality and Social Psychology 48, (1985a), 400-419. https://doi.org/10.1037/0022-3514.48.2.400
Donahue, Michael John. “Intrinsic and Extrinsic Religiousness: The Empirical Research”. Journal for the Scientific Study of Religion 24/ 4 (1985b), 418-423.
Emmons, Robert Andrew - Paloutzian, Raymond Francis. “Din Psikolojisi”. çev. Ali Ayten. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21/2 (2001), 105-124. https://doi.org/10.15370/muifd.23814
Emmons, Robert Andrew. “Din ve Kişilik”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/1 (2014), 165-187.
Ercan, Nilüfer. The Predictors of Attitudes toward Physical Wife Abuse: Ambivalent Sexism, System Justification and Religious Orientation. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
Erdinç, Şaban. “Din Görevlisinin Zihniyet Dünyası ve Bunun Mesleki Sonuçları: Antalya İli Örneği”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/2 (2015), 243-272.
Erdoğan, Emine. Tanrı Algısı, Dini Yönelim Biçimleri ve Dindarlığın Psikolojik Dayanıklılıkla İlişkisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
Eysenck, Hans Jürgen. Fact and Fiction in Psychology. Baltimore: Penguin Books, 1965.
Feist, Gregory John. “A Meta-Analysis of Personality in Scientific and Artistic Creativity”. Personality and Social Psychology Bulletin 2 (1998), 290-309.
Francis, Leslie - Katz, Yaacov Julian. “The Relationship Between Personality and Religiosity in an Israeli Sample”. Journal for the Scientific Study of Religion 31/2 (1992), 153-162.
Galek, Kathleen C. - Krause, Neal - Ellison, Christopher G.- Kudler, Tom - Flannelly, Kevin J. “Religious Doubt and Mental Health Across the Lifespan”. Journal of Adult Development 14 (2007), 16-25.
Galen, Luke W. - Kloet, Jim. “Personality and social integration factors distinguishing non-religious from religious groups: The importance of controlling for attendance and demographics”. Archive for the Psychology of Religion 33, (2011), 205–228.
Glock, Charles Y. “Birleşik Devletler’de Dinsel Bir Uyanış Var mı?” Toplum Bilimleri Sözlüğü içinde, ed. Raymond Boudon, Paul Lazarsfeld, çev. Esen Sinanoğlu, 51-73. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 1982.
Goldberg, Lewis Richard. “The Structure of Phenotypic Personality Traits”. American Psychologist 48/1 (1993), 26-34. https://doi.org/10.1037/0003-066X.48.1
Gürses, İbrahim. Dindarlık ve Kişilik. Bursa: Emin Yayınları, 2010.
Harlak, Hacer - Eskin, Mehmet - Demirkıran, Fatma. “The development and the psychometric investigation of the Muslim religious orientation scale”. Oral presentation in XXIX. International Congress of Psychology., 2008.
Harlak, Hacer - Eskin, Mehmet. “Dini Yönelim ve Dindarlık Ölçeklerinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi”. Psikiyatri, Nöroloji ve Davranış Bilimleri Dergisi 56/2 (2018), 24-32.
Herek, Gregory. “Religious Orientation and Prejudice: A Comparison of Racial and Sexual Attitudes”. Personality and Social Psychology Bulletin 13/1 (1987), 34-44.
Holm, Nils Gregers. Din Psikolojisine Giriş. çev. Abdulkerim Bahadır. İstanbul: İnsan Yayınları, 2004.
Horzum, Mehmet Barış - Ayas, Tuncay - Padır, Mehmet Ali. “Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması”. Sakarya University Journal of Education 7/2 (Ağustos 2017), 398-408. https://doi.org/10.19126/suje.298430
Hökelekli, Hayati. “Dini Kişiliğin Kuruluşunda İradenin Rolü”. Diyanet Dergisi 19/2 (1985), 16-29.
Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 9. Basım, 2011.
Hunsberger, Bruce - Altemeyer, Bob. Atheists: A Groundbreaking Study of America’s Nonbelievers. New York: Prometheus Books, 2006.
Johnson, John ve Ostendorf, Fritz. “Clarification of the Five-Factor Model with the Abridged Big Five Dimensional Circumplex”. Journal of Personality and Social Psychology 63, no. 3 (1993), 563-576.
Joshi, Shalini - Kumari, Sunita - Jain, Meenakshi. “Religious Belief and Its Relation to Psychological Well-being”. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology 34/2 (2008), 345-354.
Kalgı, Mehmet Emin - Kayıklık, Hasan. “Dindarlık ile Kişilik İlişkisi Üzerine Bir Saha Araştırması: Siverek Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD), 20/2, (2020). 552-569. https://doi.org/10.30627/cuilah.721696
Kalgı, Mehmet Emin. Ortaöğretim Öğrencilerinde Dindarlık ile Kişilik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Şanlıurfa Örneği). Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
Karaca, Faruk. “Dindarlığın Fonksiyonelliği Üzerine”. Dini Araştırmalar 6/16 (2003), 75-85.
Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları, 14. Basım, 2005.
Kartopu, Saffet. “Narsisizmin Dindarlık Eğilimleriyle İlişkisi: Gümüşhane Üniversitesi Örneği”. The Journal of Academic Social Science Studies 6/6 (2013), 625-649.
Kayıklık, Hasan. “Allport’a Göre Dinî Yaşayışa Gelişimsel Bir Açılım”. Dini Araştırmalar 5/15 (Haziran 2003), 121-138.
Kayıklık, Hasan. Dini Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2000.
King, James Eric. - Crowther, Martha Rebecca. “The Measurement of Religiosity and Spirituality: Examples and Issues from Psychology”. Journal of Organizational Change Management 17/1 (2004), 83-101.
Kirman, Mehmet Ali. Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
Koenig, Harold George - King, Dana – Carson, Verna B. Handbook of Religion and Health. 2. Baskı. Oxford, USA: Oxford University Press, 2012.
Koenig, Harold George - Larson, David Bernard. “Religion and Mental Health: Evidence for an Association”. International Review of Psychiatry 13/2 (2001), 67-78.
Kosek, Robert B. “Adaptation of the Big Five as a hermeneutic instrument for religious constructs”. Personality and Individual Differences 27/2 (1999), 229–237. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(98)00235-9
Kötehne, Gülsu. Religious Orientation and Personality. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
Lewis, Christopher Alan. “Is the Relationship between Religiosity and Personality ‘Contaminated’ by Social Desirability as Assessed by the Lie Scale? A Methodological Reply to Michael W. Eysenck (1998)”. Mental Health, Religion & Culture 2/2 (1999), 105-114. https://doi.org/10.1080/13674679908406338
Loewenthal, Kate Miriam. Din Psikolojisi: Kısa Bir Giriş. çev. Mustafa Ulu. İstanbul: Kimlik Yayınları, 2017.
MacDonald, Douglas A. - LeClair, Laura – Holland, Cornelius J. – Alter, Aaron – Friedman, Harris L. “A Survey of Measures of Transpersonal Constructs”. The Journal of Transpersonal Psychology 27/2 (1995), 171-235.
McCrae, Robert Roger - Costa, Paul Thomas. “A Five-Factor Theory of Personality”. In Handbook of Personality: Theory and Research, ed. Lawrence A. Pervin ve Oliver P. John, 139-153. New York: Guilford Press, 2. Baskı, 1999.
McCrae, Robert Roger - Costa, Paul Thomas. “Personality Trait Structure as a Human Universal”. American Psychologist 52/5 (1997), 509-516. https://doi.org/10.1037/0003-066X.52.5.509
McCrae, Robert Roger - Costa, Paul Thomas. “The Neo Personality Inventory: Using the Five-Factor Model in Counseling”. Journal of Counseling and Development 69/4 (1991): 367-372. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1991.tb01524.x.
McCrae, Robert Roger. “Mainstream Personality Psychology and the Study of Religion”. Journal of Personality 67/6 (1999), 1209-1218.
McFarland, Sam Glucksberg. “Religious Orientations and the Targets of Discrimination”. Journal for the Scientific Study of Religion 28 (1989), 324-336.
Mehmedoğlu Ali Ulvi. Kişilik ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2004.
Mijares, Sylvia A. - Espinosa, Alfredo del C. Diaz. “Religiosity and Personality in a Mexican Sample”. International Journal of Humanities and Social Science 4/1 (2014), 108-112.
Morsünbül, Ümit. “Hızlı Büyük Beşli Kişilik Testi Türkçe Versiyonu Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”. Düşünen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences 27 (2014), 316-322.
Ok, Üzeyir. “Five Factors of Personality and Religiosity: A Turkish Sample”. Uluslararası Din Psikolojisi Konferansı Bildiri, 21‐24 Ağustos 2011, İtalya.
Piedmont, Ralph Louis. “Dini ve Manevi Yapıları Anlamada Kişiliğin Rolü”. çev. Burcu Gören. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Temel Yaklaşımlar ve İlgi Alanları içinde 295‐341. ed. R. F. Paoutzian ve C. L. Park. Ankara: Phoenix, 2013.
Piedmont, Ralph Louis. “Does Spirituality Represent the Sixth Factor of Personality? Spiritual Transcendence and the Five‐Factor Model”. Journal of Personality 67/6 (1999), 985-1013.
Romero, Estrella - Sobral, Javier - Luengo, M. Angeles - Marzoa, Jose A. “Values and Antisocial Behavior among Spanish Adolescents”. The Journal of Genetic Psychology 162/1 (2001), 20-40. https://doi.org/10.1080/0022132010959787.
Roof, Wade Clark. “America's Voluntary Establishment: Mainline Religion in Transition”. Religion 111/1 (Winter 1982), 165-184
Saroglou, Vassilis. “Gençlerin Dinleri ve Kişilikleri: Belçika’da Yapılan Yeni İncelemeler”. çev. Veysel Uysal. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2000), 123-144.
Saroglou, Vassilis. “Religion and the Five Factors of Personality: A Meta-analytic Review”. Personality and Individual Differences 32/1 (2002), 15-25.
Saroglou, Vassilis. “Religiousness as a cultural adaptation of basic traits: A five-factor model perspective”. Personality and Social Psychology Review, 14, (2010), 108-125. https://doi.org/10.1177/1088868309352322
Somer, Oya. “Çeşitli Çalışma Alanlarının Beş-Faktör Kişilik Boyutları ile İlişkisi”. Ege Eğitim Dergisi 1/1 (2001), 32-33.
Subaşı, Necdet. “Türkiye Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”. İslamiyat Dergisi 5/4 (2002), 17-40.
Şentepe, Ayşe - Güven, Metin. “Kişilik Özellikleri ve Dindarlık İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/31 (2015), 27-44.
Tokur, Behlül. “Dindarlık Sorunu: Psikolojik Bir Tahlil”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (Haziran 2014), 257-280.
Turan, Yahya. Kişilik Özellikleri ve Dinsel Yönelimler Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
Ulu, Mustafa. “Mistik Tecrübe ve Kişilik İlişkisi Üzerine: Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneklemi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018), 33-61.
Uysal, Veysel. Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum, Davranış ve Şahsiyet Özellikleri. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları, 1996.
Uysal, Veysel. Türkiye’de Dindarlık ve Kadın. İstanbul: DEM, 2006.
Vergote, Antoine. Din, İnanç ve İnançsızlık. çev. Veysel Uysal. İstanbul: MÜİF Vakfı Yayınları, 1999.
Vermulst, Ad A. - Gerris Jan. QBF: Quick Big Five Personality Test Manual. Leeuwarden, The Netherlands: LDC Publications, 2005
Wiebe, Kenneth. F. - Fleck, James. R. “Personality Correlates of Intrinsic, Extrinsic, and Nonreligious Orientations”. Journal of Psychology 105 (1980), 181-187.
Williamson, William. P. - Hood, R. Wayne - Ahmada, Abdul. - Sadiqc, Muhammad - Hill, Paul. C. “The Intratextual Fundamentalism Scale: Cross-Cultural Application, Validity Evidence, and Relationship with Religious Orientation and the Big 5 Factor Markers”. Mental Health, Religion & Culture 13/7-8 (2010).
Yapıcı, Asım. “Dinî Yaşayışın Farklı Görüntüleri ve Dogmatik Dindarlık”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 2/2 (Haziran 2002), 75-118.
Yapıcı, Asım. “Fiziksel ve Sosyal Hadiselere Sebep Atfetmede Dinin Rolü”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (Mart 2003), 127-165.
Yapıcı, Asım. Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık. Adana: Karahan Yayınları, 2. Baskı, 2013.
Yüce, Fatma. Gençlerde Dindarlık ve Kişilik Özellikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Mehmet Sain, Asım Yapıcı
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
