The Concept of Khalīfah within the Context of Belief in Tawhīd
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14284521Anahtar Kelimeler:
Tafsīr, Qur’ān, Tawhīd, Khalīfah, Khalīfahate, Responsibility.Özet
According to the Qur'ān and Sunnah, Islām is concerned with social life. The importance given by Allah and the Prophet to the social structure of this religion cannot be denied. After the Prophet's death, Abu Bakr became his khalīfah to run the affairs of the state. However, even if this is the case for human beings, it is impossible to say such a thing for Allah (swt), the Creator of everything, either intellectually or by tradition. Although Adam and his progeny were inevitably khalīfah on earth, it is impossible to say whose caliph they were with certainty. However, Allah does not need a caliph/proxy independent of the world. The expression ‘caliph of Allah’ is not found in any verse or authentic hadith. The perception of Allah as a representable being may be an idea belonging to the Christians who regard Jesus as the most carnal form (son of Allah). Man can only be a representative/Khalifah to man or the jinn, who are voluntary beings like him, who ruled on earth before him. There is never a standard system of proxy between Allah and human beings who do not have equality in terms of ontological balance. Therefore, it is impossible to speak of Allah's appointment of a deputy/ khalīfah, neither by reason nor reason. The highest authority for man, a caliph on earth, is to be a servant of Allah, who created him out of nothing. How can his ummah be Allah's caliph when the last prophet, Muhammad, was not Allah's caliph but His servant and messenger? Moreover, man, who is seen as the representative of Allah, can neither have free will nor be questioned for what he does. Because what he does is in the name of Allah, representing Allah! This is not an acceptable situation.
Referanslar
ʿAbdilbākī, Muḥammad Fuād b. ʿAbdilbākī b. Ṣāliḥ al-Mıṣrī. al-Mu’jam al-mufahras li alfāẓ al-Qur'ān al-Karīm. Qāhira: Dār al-Ḥadīth, 1408/1988.
ʿAclūnī, Ismāʿīl b. Muḥammad b. ʿAbdulhādī al-Jarrāḥ al-ʿAjlūnī al-Shāfiʿī. Kashf al-khafâ va mudhīl al-ılbâs. Labanon: Dār al-Qutub al-ʿIlmiyya, 1417/1997.
Ālūsī, Abū al-thenā Shihābuddīn Maḥmūd b. ʿAbdillāh b. Maḥmūd al-Husaynī. Rūḥ al-meʿānī fī tafsīr al-Qur'ān al-ʿazīm ve al-seb ʿal-mathānī. Beirut: Dāru Iḥyā al-Türās al-ʿArabī, n.d.
Andalūsī, Abū Ḥayyān Muḥammad b. Yūṣuf b. ʿAlī b. Yūṣuf b. Ḥayyān. Tafsīr al-baḥr al-muḥīṭ. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1413/1993.
Ardoğan, Recep. “Teorik Temeller ve Tarihsel Gerilimler Arasında İslam Kültüründe Siyasal Muhalefet”, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8/2, (2004), 171-189.
Arı, Yılmaz. “Social Change and Religion”, trans. Faris Hocaoğlu. Uluslararası Dorlion Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2/1 (Haziran 2024), 76-95. https://doi.org/10.5281/zenodo.11491788
Arı, Yılmaz. “A Crime against Humanity and the Tragedy of Genocide: An Evaluation That Israel Should Be Sued for State Terrorism against Palestinians”, çev. Mustafa Turan, Uluslararası Dorlion Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (DASAD) 1/2 (Dec. 2023), 445-465;
Arı, Yılmaz. “Bir İnsanlık Suçu ve Soykırım Trajedisi: İsrail’in Filistinlilere Uyguladığı Devlet Terörü Nedeniyle Yargılanması Gerektiğine Dair Bir Değerlendirme”. Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi 5 (Aralık 2023), 22-44.
Aslan, Ömer. “Kur’ân’a göre insan beşer farkı”, Bakü Dövlet Üniversitesi İlahiyyat Fakültesinin Elmi Mecmuesi. 6/6 (2006), 49-64.
Aslan, Ömer. “Halife sözcüğü bağlamında Kur’an’da hilafet– muhalefet münasebeti”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 29/29 (2017), 1-26.
Aslan, Ömer. “Kur’ân’daki emanet kavramına farklı bir bakış”. Bakü Dövlet Üniversitesi İlahiyat fakültesinin Elmi Mecmuesi. 7/7 (2007), 31-40.
ʿAsqalānī, Abū al-Faẓl Shihābuddīn Aḥmad b. ʿAlī b. Muḥammad. Fetḥ al-bārī sharḥu ṣaḥīḥ al-Bukhārī.Beirut: Dār al-Maʿrifa, 1379/1960.
Atay, Hüseyin. Allah’ın Halifesi: İnsan, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1970), 18/71-80.
Ateş, Süleyman. Kur’an ansiklopedisi. İstanbul: Kur’an Bilimleri Araştırma Vakfı, 1997.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın çağdaş tefsiri. İstanbul: Yeni ufuklar, 1988.
Bayhaqī. Abū Bekr Aḥmad b. al-Ḥusayn b. ʿAlī. Isbātü ʿadhāb al-qabr. Amman: Dār al-Furqān, 1403/1983.
Bıyıkoğlu, Yakup. Kur'ân'da Olumsuz Özellikleri Anlatılan İnsan ile Halife Oluşu Arasındaki Diyalektik lişkisi, Uluslararası İslâm ve Model İnsan Sempozyumu, 26-28 Nisan 2018-Kahramanmaraş = International Symposium on Islam and Model Human, 2018, 3/240-255.
Bolay, Süleyman Hayri. “Ādem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Istanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988.
Bukhārī, Abū ʿAbdillāh Muḥammad b. Ismāʿīl b. İbrāhīm el-ju’fī. al-Jāmi ʿal-ṣaḥīḥ. Critical ed. Muḥammad Zuhayr b. Naṣr. b.y.: Dāru Tavq al-Nejāt, 1422/2001.
Dīnavarī, Abū Muḥammad ʿAbdullāh b. Muslim Ibn Kutayba. Kitāb al-ımāma va al-siyāsa. Critical ed. Khalīl al-Manṣūr. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1418/1997.
Efendi, Mehmed Vehbi. Khulāṣatu al-bayân fī tafsīr aI-Kur'ān. Istanbul: Üçdal Neşriyat, 1966.
Emiroglu, Tahsin. Esbâb-ı nüzül. Konya: Uysal Kitapevi, 1980.
Esen, Muammer. İnsanın Halifeliği Meselesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004, sayı: 1, 45/15-38.
Fayyūmī, Abū al-ʿAbbās Khaṭîb al-dahsha Aḥmad b. Muḥammad b. ʿAlī al-Fayyūmī al-Hamavī. el-Mıṣbāḥ al-munīr fī gharīb al-sharḥ al-kabīr. Cairo: Dār al-Maʿārif, n.d..
Ghazzālī, Hujja al-Islām Abū Ḥāmid Muḥammad b. Muḥammad b. Muḥammad b. Aḥmad al-Ghazzālī al-Tūṣī. Fayṣalatu al-tafriqa bayn al-ıslām va'z-zindiqa. Beirut: Dār al-Minhāc li al-Neshri ve al-Tevzî’, 1438/2017.
Güler, İlhami. Politik teoloji yazıları. Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2002.
Güler, Mehmet Nuri. Kur’ân-ı Kerim’e Göre Halîfe Kavramı, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1995, sayı: 1, 159-185.
Güllüce, Veysel. İnsan Allah’ın Halifesi midir?, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2001, sayı: 15, 169-214.
Haravī, Abū al-Ḥasen Nūruddīn ʿAlī b. Sultān Muḥammad al-Qārī. Sharḥ al-shifā. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1412/1992.
Hayrettin Yücesoy, Allah’ın Halifesi ve Dünyanın Kadısı: Bir Dünya İmparatorluğu Olarak Hilafet, Dîvân: İlmî Araştırmalar, 2007/1, sayı: 22, 12/87-106.
Ibn ʿArabī, Muḥyiddīn Muḥammad b. ʿAlī b. Muḥammad al-ʿArabī al-Tāī al-Khātimī. Futūhāt-ı makkiyya. Trans. Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 1427/2007.
Ibn ʿArabī, Muḥyiddīn Muḥammad b. ʿAlī b. Muḥammad al-ʿArabī al-Tāī al-Khātimī. Fuṣūṣ al-ḥikam tercüme ve şerhi, trans. Ahmet Avni Konuk. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 82, 1438/2017.
Ibn Ḥanbal, Abū ʿAbdillāh Aḥmad b. Muḥammad b. Ḥanbal al-Shaybānī al-Marvazī. al-Musnad. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1412/1992.
Ibn Manẓūr, Abū al-Faḍl Camāluddīn Muḥammad b. Mukarram b. ʿAlī b. Aḥmad al-Anṣārī al-Ruvayfiʿī. Liṣān al-ʿArab. Beirut: Dār al-Ṣadr, 1414/1994.
Ibn Fārīs, Abū al-Ḥusayn Aḥmad b. Fārīs b. Zakariyyā b. Muḥammad al-Rāzī al-Qazvīnī al-Hamadānī. Mu’camu Maqāyīs al-lugha. Cairo: Maṭbaʿatu Muṣtafā al-Bābī al-Ḥalabī, 1400/1980.
Ibn Fūrak, Ebū Bakr Muḥammad b. al-Ḥasan b. Fūrak al-Iṣfahānī al-Nīṣābūrī. Kitābu müshkil al-ḥadīth va bayānuh. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1441/2020.
Ibn Khaldun. Ebū Zayd Valiyyuddīn ʿAbdurrahmān b. Muḥammad b. Muḥammad b. Muḥammad b. Ḥasan al-Khadramī al-Maghribī al-Tūnisī. Muqaddimatu ıbn Khaldun. trans. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1416/1996.
Ibn Kathīr, Ebū al- Fidā’ Imāmuddīn İsmāʿīl b. Shihābiddīn ʿOmar b. Kathīr b. Dav’ b. Kathīr al-Qaysī al-Qurashī al-Buṣrāvī al-Dımashqī al-Shāfiʿī. Tafsīr al-Qur’ān al-ʿazīm. Critical ed. Muḥammad Ḥusayn Shamsuddīn, Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1419/1999.
Ibn Qayyim, Abū ʿAbdillāh Shamsüddīn Muḥammad b. Abī Bakr b. Ayyūb al-Züraʿī al-Dımashqī al-Ḥanbalī. al-Rūḥ. Amman: Dār al-Fikr, 1405/1985.
Iṣfahānī, Abū al-Kāsım Ḥusayn b. Muḥammad b. al-Mufaḍḍal al-Rāghıb, al-Mufradāt fī gharīb al-Qur'ān. Dımeşk: Dār al-Şāmiyya, 1412.
İşler, Orhan. Kur'an-ı Kerim'de insanın halifeliği, (Ankara Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı, yüksek Lisans, 1994).
Kılavuz, Sâim. Ana hatlarıyla islam akâidi ve kelâm'a giriş. İstanbul: Ensar neşriyat, 1993.
Kırca, Celal. İnsanın Allah’ın Halifesi Olduğu Düşüncesine Sufi Bir Yorum (N. Daye Örneği), Kutlu Doğum Haftası “Hz. Peygamber ve İnsan Onuru Sempozyumu”, 19-21 Nisan 2013, Konya, 2014, 417-429.
Qurṭubī, Abū ʿAbdillāh Muḥammad b. Aḥmad b. Abī Bakr b. Farḥ. al-Jāmi' li aḥkâm al-Qur'ān. Critical ed. Aḥmad al-Bardūnī-İbrāhīm Atfayyiş. Cairo: Dār al-Kutub al-Mısrıyya, 1384/1964.
Mardāvī, Abū al-Ḥasan ʿAlāuddīn ʿAlī b. Sulaymān b. Aḥmad. al-Inṣāf fi ma'rifa al-rājiḥ min al-khılāf ʿalā mazhab al-imām Aḥmad b. Ḥanbel. Cairo: Matbaʿa al-Sunna al-Muḥammadiyya, 1376/1957.
Māturīdī, Abū Manṣūr Muḥammad b. Muḥammad b. Maḥmūd al-Māturīdī al-Samarqandī. Tafsīr al-māturīdī- Ta'vīlātu ahl al-sunna, Critical ed. Majdī Baslūm, Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1426/2005.
Muslim, Abū al-Husayn Muslim b. al-Ḥajjāj b. Muslim el-Quşayrī. Ṣaḥiḥu Muslim. Critical ed. Muḥammad Fuad ʿAbdulbāqī. Beirut: Dāru Ihya al-Turās al-ʿArabī, n.d..
Özek, Ali. Karaman, Hayrettin. Dönmez, İbrâhim Kâfi, Çağrıcı, Mustafa. Gümüş, Sadrettin. Turgut, Ali. Kur’ân yolu meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.
Patricia, Crone- Hinds, Martin. Halifetullah, trans. Mehmet Azimli, Ali Akay, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2007/2), 9/167-188.
Rāzī, Abū ʿAbdillāh (Abū al-Faḍl) Fahruddīn Muḥammad b. ʿOmar b. Husayn al-Rāzī al-Ṭabaristānī. Mafātīh al-ghāyb. Beirut: Dāru ihya al-Turās al-ʿArabī, 1420/1999.
Şimşek, M. Sait. Günümüz tefsir problemleri. İstanbul: Kitap Dünyası Yayınları, 2016.
Şenel, Alaeddin. Siyasal düşünceler tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınevi, 1998.
Ṭabarī, Abū Ja‘fer Muḥammad b. Jarīr b. Yazīd al-Āmulī al-Ṭabarī al-Baghdādī. Jāmi ʿal-bayān fī ta’vīl al-Qur'ān. Critical ed. Aḥmad Muḥammad Shākir. b.y.: Muassasatü al-Risāle, 1420/2000.
Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr b. Yazīd al-Āmulī al-Ṭabarī el-Baghdādī. Tārīh al-umam va al-mulûk. Beirut: Dār al-Kutub al-ʿIlmiyya, 1407/1987.
Tūsī, Ebū Ja‘far Muḥammad b. al-Ḥasan b. ʿAlī. al-Tıbyān fī tafsīr al-Qur'ān. Beirut: Dāru ihyā al-Turās al-ʿArabī, n.d..
Ünal, Ali. Kur'an'da temel kavramlar. İzmir: Nil Yayınları, 1999.
Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dîni Kur'ân Dili. Istanbul: Zehraveyn Yayınları, 1935.
Yıldırım, Celal. Bilimin Işığında Asrın Kur'an Tefsiri. İzmir: Anadolu Yayınları, 1985.
Zamaḥsharī, Abū al-Kāsım Maḥmūd b. ʿOmar b. Muḥammad al-Khārizmī. al-Kashshāf ʿan ḥaqāiqi ghavāmiz al-tanzīl va uyūn al-aqāvīl fī vujūh al-ta'vīl. Beirut: Dāru Iḥyā al-Turās al-ʿArabī, 1417/1997.
Zebīdī, Abū al-Fayz Muḥammad al-Murtaḍā b. Muḥammad b. Muḥammad b. ʿAbdirrazzāk al-Bilgrāmī al-Ḥusayn. Tāj al-ʿarūs min javāhir al-qāmūṣ. Critical ed. Macmū‘atun min al-muhaqqiqīn (b.y.: Dâr al-Hidâya, n.d.).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 İsmail Öztürk
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
