Hilmi Ziya Ülken’in Din Anlayışı

Özet

Avrupa’da meydana gelen bilimsel, ekonomik ve sosyolojik gelişmelerle birlikte ortaya çıkan toplumsal yapıdaki farklılaşmalar Avrupa dışı coğrafyaları da etkilemiştir. Osmanlı İmparatorluğu da bu gelişmelerden etkilenmiştir. Modernleşme çalışmaları ile birlikte ortaya çıkan Osmanlı toplumundaki gelişmeler içerisinde din-toplum ilişkileri de bir farklılaşmaya uğramıştır. Süreç imparatorluktan cumhuriyete bir ulus devlet anlayışına geçişle yeni bir döneme başlangıç olmuştur. Bu bağlamda yeni ortaya çıkan Türkiye Cumhuriyeti içerisindeki din-toplum ilişkilerinin ne olduğu ile ilgili olarak farklı bilim insanları farklı görüşler ve çalışmalar ortaya koymuşlardır. Hilmi Ziya Ülken de bu bilim insanlarından biri olarak Türkiye özelindeki din-toplum ilişkileri konusunda çalışmalar yapmış önemli bilim insanlarından birisidir. Çalışmanın konusunu; Hilmi Ziya Ülken’in din anlayışının müellifin içinde bulunduğu sosyolojik bağlam üzerinden ele alınması oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı ise Türkiye’de psikoloji, sosyoloji ve felsefe alanlarında eserler vermiş olan Ülken’in din anlayışını tespit ve bu anlayışın bugünle olan bağını kurmaya çalışmak şeklinde belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda Ülken’in din anlayışına yönelik düşünceleri, mekân, zaman ve dönemin şartlarına göre değişiklik gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Ülken’in laiklik, dinde reform gibi konularda gösterdiği olumlu tutumu reformist ve milliyetçi yönünün de olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemine dayalı olarak doküman analizi ve belge tarama modelinden yararlanılmıştır.